پل خواجو از تاریخی ترین جاهای دیدنی اصفهان | معرفی پل خواجو از جاهای دیدنی اصفهان

پل خواجو یکی از جاهای دیدنی اصفهان بوده که در شرق سی و سه پل، بر روی رود زاینده رود واقع شده است. این پل در انتهاى خیابان کمال اسماعیل اصفهانى و انتهاى خیابان خواجو، واقع شده است. طبق گفته باستان شناسان، پل خواجو بر روی پلی که پیش از این وجود داشته و خراب و ویران شده بود، بنا شده است. این پل به عنوان یکی از پربازدید ترین جاهای دیدنی اصفهان، همواره گردشگران بسیاری را به خود جذب می کند. البته که جاهای دیدنی اصفهان بسیار بوده و زیبایی آن ها بی مثال است ولی این پل از نظر استحکام، تقارن و سبک معماری، یکی از پل‌های منحصربه‌فرد ایران به‌حساب می‌آید. خواجو به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی اصفهان، در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

تاریخچه پل خواجو

شاه عباس دوم صفوی در سال ۱۰۶۰ هجری قمری دستور ساخت پل خواجو را روی بقایای پل حسن بیک از دوره تیموری داد. بر اساس روایات، شاه عباس دوم به‌منظور ایجاد راه مواصلاتی بین محله خواجو و دروازه حسن آباد با تخت فولاد و راه شیراز، تصمیم به ساخت این پل گرفت که در ادامه قرار شد علاوه بر پل بتواند به‌عنوان یک سد عمل کند.

شاه عباس برای اینکه بتواند همراه با خانواده، اقامت کوتاهی روی این پل داشته باشد، محلی موسوم به شاه‌نشین در وسط پل در نظر گرفت. در طول تاریخ، علاوه بر رفت و آمد از روی زاینده رود، از این پل برای تماشای مسابقه‌های قایقرانی، تفریح و خوش‌گذرانی پادشاه و همراهیانش استفاده می‌کردند.کتیبه‌ای در بخش جنوبى پل وجود دارد که نشان می‌دهد پل خواجو در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۹۰ هجرى مرمت شده است. 

معماری پل خواجو اصفهان

سبک معماری، کاشی کاری و نقاشی پل خواجو در نوع خود شاهکاری جهانی است که چشم همه بینندگان را به خود جلب می نماید. عرض پل خواجو ۱۳۳ متر بوده و پهنایی برابر ۱۲ متر دارد. پل خواجو از یک طرف توسط پله هایی با رودخانه زاینده رود مجاور است. تعداد این پله ها ۱۱ عدد بوده و مردم با نشستن بر روی این پله ها فضای نشاط آوری برایشان فراهم می شود. این پل دارای ۲۴ دهانه است و دارای دو مجسمه شیر سنگی در ضلع شرقی اش می باشد. طبق نظری از محققان این دو شیر ساخته شده در دوره حکومت صفویان به منزله نشانی از سپاهیان بختیاری اصفهان بوده است.

پل خواجو در قدیم یک سدبند نیز محسوب می شد. به گفته پروفسور اپهام پوپ یکی از بزرگترین ایرانشناسان آمریکائی که تحقیقات زیاد و ارزشمندی برای تاریخ و هنر ایران نموده است، “در ساخت پل خواجو به عقیده ی خارجیانی که از آن دیدن کرده اند؛ ضرب آهنگی از شرافت، عزت، شادترین ابزار و قوام و شاخصه هایی از سرگرمی و تفریح وجود دارد!”

پل خواجو را به نحوی معماری نموده اند که توانایی کنترل جریان آب را به خوبی داشته باشد به ویژه که این پل درگذشته نوعی سد بند هم بوده است. این کنترل آب به واسطه باز و بسته کردن دریچه ای که برای آن ساخته شده، اتفاق می افتاد. زمانی که دریچه های سد بسته می شد آب پشت سد بالاتر قرار می گرفت و در نتیجه این آب برای آبیاری باغها و کشتزارها قابل استفاده بود.در پس زمینه پل خواجو همیشه روایتی بوده است و آن روایت بیان کننده آن است که میزان استحکام پایه های پل خواجو وابسته به میزان آبی است که به آنها می رسد و در نتیجه هرچه آب بیشتری به آن برسد پایه ها مستحکم تر خواهند بود.

وجه تسمیه پل خواجو

پل خواجو را با نام‌های دیگری همچون بابا رکن‌الدین، گبرها، حسن‌آباد، شیراز و پل شاهی نیز می‌نامیدند. علت نام‌گذاری آن به پل بابا رکن‌الدین، وجود بقعه بابا رکن‌الدین در تخت فولاد بوده است. مجاورت آن با محله خواجو نیز باعث شد که به پل خواجو معروف شود. این پل در نزدیکی جاده اصفهان به شیراز قرار داشت و در مقطعی از تاریخ، با نام پل شیراز خوانده می‌شد.

از آنجا که گبرها برای رفتن به محله خود از این پل استفاده می‌کردند، به پل گبرها نیز معروف بود. پل حسن آباد نیز یکی دیگر از اسامی آن بوده است؛ چراکه در روزگاران گذشته محله خواجو را با نام حسن آباد می‌شناختند.همان طور که گفتیم شاه‌عباس دوم در سال ۱۰۶۰ هجری قمری پل خواجو را بنا کرد و همین موضوع باعث شد که به پل شاهی معروف شود.

شیرهای سنگی پل خواجو و سایر مکان ها

بنا به گفته های استاد جلال الدین همایی در کتاب دانشنامه تخت فولاد، شیرهای سنگی در اصفهان ۱۲ عدد هستند. این شیرها در مکان های زیر قرار گرفته اند:درب کوشک، آبخشان، درب امام، امامزاده احمد، گلستانه، امامزاده حمزه، خواجه علی شاه، امامزاده اسماعیل، طوقچی و تخت فولاد شیرهای سنگی که در پل خواجو بنا شده اند دارای معماری خاصی هستند و صیقل چشمان این شیرها به نحویست که نورهای پل و مهتاب را منعکس می کنند.

برخی از محققان عقیده دارند که این دو شیر سنگی نمادی از سپاهیان بختیاری بودند که در آن زمان ها، با قدرت و شجاعت از شهر اصفهان و زاینده رو حفاظت می کردند. بر روی بدن این شیر ها، حروف حرفی دیده می شود که به صورت حکاکی شده ایجاد شده اند و در واقع طبق نظریه ها، متعلق به حکاکان می باشند. همچنین شما می توانید نمادهایی از ورزش های باستانی را بر روی بدن این شیر ها مشاهده کنید.

قبله نمای پل خواجو

از زمان های قدیم و از همان دورن صفویه، گردشگران بسیاری به دلایل مختلف به شهر اصفهان سفر می کردند و اکثر آن ها نیز با توجه به معروفیت پل خواجو، در اولین فرصت به سراغ این پل می رفتند. از این رو در قسمت شمال پل، نزدیک به یکی از شیر های سنگی، تخت سنگی وجود دارد که بر روی آن قبله نمایی زیبا ساخته شده است که ضمن تاریخی بودن این قبله نما، می تواند برای شما جذاب باشد.

مقایسه پل خواجو با سی و سه و سه پل اصفهان

با توجه به معروفیت بالای پل خواجو و پل سی و سه پل، ممکن است گاهی در ذهن شما هم سوالاتی در رابطه با تفاوت های این پل ها با یکدیگر به وجود آید. در واقع می توان گفت پل خواجو با تمامی پل های زاینده رود متفاوت است و به اصطلاح حساب آن را باید از دیگر پل های این رود جدا کرد. چرا که این پل کارایی های بالایی دارد و از نظر، تزئینات و کاشی کاری ها، زیبایی بیشتری را نسبت به سی و سه پل دارا می باشد. 

این پل نه تنها یک محل برای عبور است، بلکه محلی برای اقامت شاهان بوده و در وسط آن یک ساختمان شاهی قرار گرفته که سی و سه پل چنین ویژگی را در خود ایجاد نکرده است. ضمن اینکه به عنوان سد هم عمل می کند و از هر نظر دارای اهمیت بالایی برای شهر اصفهان محسوب می شود. شکل دهانه های پل خواجو با پل سی و سه پل نیز بسیار متفاوت است و تعداد آن ها نیز در پل خواجو 24 دهانه و در پل سی و سه پل 33 دهانه می باشد.

پل خواجو کجاست؟

پل خواجو روی رودخانه زاینده‌رود در شهر اصفهان قرار گرفته است و با سی و سه پل (پل الله وردی خان) حدود ۱۸۰۰ متر فاصله دارد. این پل در انتهای جنوبی چهارباغ خواجو و در انتهای شرقی خیابان کمال الدین اسماعیل اصفهانی خودنمایی می‌کند.

اگر قصد دارید با مترو خود را به پل خواجو برسانید، ایستگاه سی و سه پل نزدیک‌ترین ایستگاه مترو است که می‌توانید مسیر دو کیلومتری تا پل خواجو را پیاده طی کرده یا از تاکسی استفاده کنید.

آدرس پل خواجو: استان اصفهان، شهر اصفهان، پل خواجو.