حرم امام رضا (ع) در مشهد | معرفی زیارتگاه امام هشتم

حرم امام رضا (ع) در شهر مشهد از جمله با شکوه‌ترین معماری‌های ایرانی-اسلامی است و می‌توان گفت اوج هنر معماری اسلامی است. این حرم آرامگاه امام هشتم شیعیان بوده که ازجمله مهم ترین زیارتگاه های ایران است. حرم امام رضا (ع) مکانی زیبا و آرامش بخش است و همواره پذیرای زایران خارجی و ایرانی بوده‌است و هرساله گردشگران زیادی از شهرهای گوناگون برای جذب آرامش معنوی به حرم امام رضا (ع) می‌روند. جدا از اینکه این حرم یک مکان زیارتی و معنوی است از نظر هنر معماری نیز بسیار با شکوه و مثال زدنی است. حرم از چندین صحن تشکیل شده‌است و کاشی کاری‌ها و تزیینات آن سبب شده‌است چشم هر زائری را مجذوب زیبایی خود کند.

چرا حرم امام رضا در ایران واقع شده است؟

امام رضا (ع) در سال 148 هجری قمری متولد شد، در زمان زندگی این امام بزرگوار خلفای عباسی حکومت داشتند و از آنجایی که با شورش شیعیان مواجه شده بودند تصمیم می گیرند امام را وارد ماجرا کنند و به کمک وی شیعیان را آرام کنند، از این رو مامون امام را ولیعهد معرفی کرد و بعد از این که متوجه شد امام (ع) کاری را بر علیه مصلحت شیعیان و خلاف دین انجام نمی دهند ایشان را مسموم کرده و به شهادت رساندند؛ گفته شده در منطقه سناباد در استان خراسان باغی ییلاقی وجود داشته که افراد مهم حکومتی در آن زندگی می کردند و زمانی که امام رضا (ع) به شهادت رسیدند در این باغ و بالای سر هارون الرشید پدر مامون دفن شدند و از آن پس روستای سناباد به مشهد یعنی محل شهادت تغییر نام پیدا کرد و کم کم به مشهد امروزی تبدیل شد.

تاریخچه حرم امام رضا (ع)

حرم امام رضا از زمان سامانیان بنا شد و در طول تاریخ مورد تخریب قرار گرفت و سپس دوباره در زمان غزنویان به دست محمد غزنوی دوباره بنا شد و ساخت نقارخانه نیز به همین زمان نسبت داده می شود؛ بعد از آن در دوره های سلجوقیان و خوارزمشاهیان تعمیرات و بازسازی هایی در آن انجام شد اما در زمان حمله مغول خسارت های زیادی به آن وارد شد که البته در زمان حکومت صفویان زمانی که مذهب شیعه به رسمیت شناخته شد، بنای حرم به طور کامل بازسازی شد و بعد از آن حکومت های وقت حرم را گسترش داده و هر کدام بناهایی از آن را مرمت و صحن های آن را تکمیل کردند؛ در نهایت امروزه مساحت حرم امام رضا (ع) از باغی ییلاقی در مشهد قدیم یا سناباد به حرمی با وسعت یک میلیون متر مربع رسیده است که علاوه بر مرقد امام بزرگوار بناهایی ارزشمند از دوره های تاریخی مختلف در آن دیده می شود.

معماری حرم امام رضا (ع)

حرم امام رضا (ع) یکی از بزرگترین اماکن مذهبی جهان به حساب می‌آید که از نظر معماری بسیار زیبا و منحصر بفرد است. در جزییات و تزیینات حرم سعی شده‌است تا به گونه‌ای ظرافت و هنر اسلامی به کاررود که به حال و هوای معنوی حرم افزوده گردد. در واقع شاهکارترین نمونه از هنرهای مختلف شامل گچ کاری، کاشی کاری، معرق و آینه کاری در این حرم را شاهد هستیم. معماری حرم در طول سال‌های متمادی تکمیل شده‌است و معماری آن توسط یک فرد صورت نگرفته‌است. اولین سنگ مزار امام هشتم که تاریخ شهادت و ولادت آن امام بزرگوار روی آن به خط کوفی ثبت شده است، از سنگ مرمر بود و هم اکنون در موزه حرم نگهداری می‌شود. حرم امام رضا (ع) از ۱۰ صحن تشکیل شده است و نام‌های این صحن‌ها شامل: صحن جامع رضوی، صحن انقلاب، صحن آزادی، صحن کوثر، صحن رضوان، صحن گوهرشاد، صحن قدس، صحن غدیر و صحن هدایت است. علاوه بر وجود صحن‌های متعدد شاهد رواق‌های متعددی نیز هستیم که هر کدام از آن‌ها زیبایی خاص خود را دارند. رواق‌های این حرم ۲۴ عدد هستند و یکی از بزرگترین رواق‌ها رواق امام خمینی است که قبلا بصورت صحن بوده‌است و امروزه بشکل مسقف و رواق درآمده‌است. مسجد بالاسر قدیمی ترین مسجد در حرم است که در ضلع غربی ضریح قرار گرفته‌است و موقعیت آن طوری است که زایران پس از زیارت وارد این مسجد می‌شوند.

مسجد گوهرشاد از جمله مساجد معروفی است که معماری آن بی‌نظیر است. در جای جای این مسجد شاهد کاشی کاری‌های بسیار زیبایی هستیم که اسامی خدا و آیات مختلف قرآنی در آن‌ها حک شده‌اند. در این مسجد بسیار زیبا که گنبد آبی رنگ آن از دور شبیه یکرنگی با آسمان آبی و صاف دارد، کتیبه بایسنقر با خط ثلث بسیار زیبایی بصورت معرق تاریخ ساخت مسجد را در خود گنجانده‌است. چندین ایوان نیز در حرم وجود دارد که معروفترین آن‌ها ایوان طلاست که هم خشت‌هایش و هم رویه آن از طلاست. مناره‌ها و گلدسته‌ها جزیی از چشمگیرترین بخش هر مکان مذهبی هستند و در حرم امام هشتم نیز ۱۲ گلدسته وجود دارد که بعضی از آن‌ها طلاکاری شده‌اند و جزیی از زیباترین و بارزترین ویژگی‌های معماری حرم هستند. سقاخانه‌های متعددی در صحن‌ها وجود دارند که به شکلی هستند که بر جذابیت معماری این مجموعه زیبا افزوده است..

آرامگاه بزرگان در مجموعه حرم امام رضا (ع)

ممکن است زمانی که وارد حرم می شوید و در صحن های آن قدم می زنید متوجه اسم افراد بزرگ و نامدار چون شیخ طبرسی، شیخ حر عاملی و ... شوید؛ این بزرگان در قبرستان هایی در نزدیکی حرم امام رضا (ع) دفن شده اند که به مرور زمان و با توسعه حرم در داخل مجموعه حرم امام رضا (ع) قرار گرفته اند؛ یکی از قدیمی ترین این مقبره ها، مقبره پیرپالان دوز در شمال شرقی حرم و نزدیک خیابان نواب صفوی است؛ بنای این مقبره به دوره صفویه مربوط می شود و در اصل ابتدا محل دفن عارفی مشهور در قرن چهارم به نام ابونصر عبدالله بن علی سراج طوسی بوده است اما بعد از وی شیخ محمد عارف عباسی که به پیرپالان دوز معروف بوده در این محل دفن شده است و از این پس به این نام شناخته شد.

مقبره شیخ طبرسی نیز در قسمت شمالی حرم قرار دارد و این مقبره نیز در بیرون از مجموعه بوده که بعد از طرح توسعه جزئی از آن شده است، در قسمت شمالی بستی به همین نام وجود دارد و خیابانی نیز با نام شیخ طبرسی از شمال به حرم امام رضا (ع) ختم می شود؛ مقبره دیگری در صحن انقلاب قرار دارد که متعلق به دانشمندی شیعه به نام شیخ حر عاملی بوده است و کتابی با نام وسائل الشیعه به وی تعلق دارد؛ شیخ بهایی نیز از بزرگان دیگری است که آرامگاه وی در این مجموعه قرار دارد.

اگر برای زیارت از حرم مطهر امام رضا (ع) قصد سفر به مشهد را دارید پیشنهاد می‌کنیم یکی از هتل های نزدیک به حرم را به عنوان محل اقامتتان انتخاب کنید. برای دیدن اطلاعات و لیست هتل های نزدیک حرم کلیک کنید.